به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز به نقل از سایت روزنامه «هفته ایچی»، مورخ 09/07/94 : محسن پاک آئین سفیر ایران در جمهوری آذربایجان مصاحبه ای با روزنامه «هفته ایچی» انجام داده است:
سفیر : این یک واقعیت است که اگر مدیریت روند حج درست بود، تلفات آن چنان زیاد نمی شد و تعداد قربانیان به پنج هزار نفر نمی رسید. از آن مکان هایی که این فاجعه رخ داده است، به صورت جدی حفاظت می شود. تصور کنید که این سوی کوه منا سراسر با دوربین های مدار بسته به صورت آنلاین تحت نظارت است. مسئولان همه چیز را توسط این فناوری های پیشرفته می بینند و آنها می توانند جلوی هر رویداد ناخوشایندی را به موقع بگیرند. علاوه بر این، پلیس و کارمندان امنیتی در همه مناطقی که روند حج انجام می شود، از جمله در منا حضور داشتند. جای سؤال دارد زمانی که این قدر سیستم امنیتی قوی در مکه وجود دارد، چرا باید چنین فاجعه بزرگی رخ می داد؟
س ـ به نظر شما، دلیل اصلی این فاجعه چه بوده است؟ مگر دولت عربستان سعودی برای کاهش تعداد قربانیان نمی توانست در این روند دخالت کند؟
ج ـ در این حادثه هزاران تن از حجاج در ازدحام افتاده و زخمی شده اند. بسیاری از آنها از خفگی جان باخته اند. چنین حادثه وحشتناکی رخ داده، ولی حدود سه ساعت کسی به آنها کمک نکرده است. یعنی بی تفاوتی نسبت به مرگ هزاران نفر از زائران نشان داده شده است. نظر من این است که اگر مداخله پزشکی به موقع انجام می شد، تعداد قربانیان بیش از 100 نفر نبود. پنج هزار نفر رقم بسیار بزرگی است. همگان به عنوان یک مسلمان در تشویش هستند. بسیار نگران هستیم که در آینده برای امنیت زائران حج چگونه تضمین خواهیم داد؟
س ـ به نظر من، عربستان سعودی نباید اجازه می داد که اعتماد انسان ها به زمینه ای که این کشور از آن درآمد هنگفتی به دست می آورد، کاهش یابد.
ج ـ راست می گویید، عربستان سعودی درآمد بزرگی از زیارت حج به دست می آورد. این کشور در مقابل صدور ویزا، خدمات هتل و سایر سرویس ها پول های زیادی به دست می آورد. حتی می توان گفت که زیارت حج پس از نفت دومین منبع بزرگ سودآور برای عربستان سعودی است. ولی علیرغم آن، این کشور نمی تواند روند حج را به صورت درست اداره و امنیت آن را به صورت کامل تأمین نماید.
س ـ این حادثه چه بر اساس اشتباه و چه بر اساس اتفاقی بوده باشد، به هر حال صورت گرفته است. امروز مطالبه دولت ایران چیست؟
ج – خواست و مطالبه ما این است که حکومت سعودی باید مسؤولیت این حادثه را برعهده گرفته و به خاطر آن، از همه جهان اسلام معذرت خواهی نماید. علاوه بر این، هر شخصی که در این حادثه دست داشته باشد، بدون در نظر گرفتن مقام و پست حکومتی باید از وظیفه خود برکنار شده و به صورت شدید مورد مجازات قرار بگیرد. اما متأسفم که عربستان سعودی در شناسائی و مجازات مسببان این فاجعه تمایلی نشان نمی دهد. بر عکس، با پنهان نمودن ماهیت اصلی این فاجعه، آن را به موضوع اختلاف سیاسی میان عربستان و ایران تبدیل می نمایند. در حالی که پیدا نمودن رنگ سیاسی در این حادثه کاملا بی جاست. حادثه صورت گرفته صرفا یک حادثه انسانی و بشری است.
س ـ آیا کسانی هستند که با سوء استفاده از این حادثه قصد اختلاف افکنی میان ایران و عربستان سعودی داشته باشند؟
ج – من یک مطلبی را به شما بگویم. در این حادثه بیش از همه کشورها، حجاج نیجریه کشته شده اند. در عین حال، تعداد زیادی از زائران پاکستانی، مصری، اندونزی و کشورهای دیگر نیز کشته شده اند. اگر اتباع این همه کشورها کشته شده باشد، در این صورت چگونه می توان این حادثه را به یک موضوع متعلق به ایران و عربستان تبدیل نمود؟ این یک ادعای باور کردنی نمی باشد.
س ـ به گفته حکومت عربستان سعودی، بر اساس قوانین اسلامی هر زائری که در زمان موسم حج از دنیا رفته باشد، باید در همان منطقه به خاک سپرده شود. می خواستیم بدانیم که ایران با به خاک سپرده شدن اتباع خود در آنجا موافقت می کند یا نه؟
ج – موضع ایران در این خصوص روشن است. دولت ما به هیچ وجه به این کار اجازه نخواهد داد. ما جنازه های اتباع خود را به میهن آورده و به خاک خواهیم سپرد. حتی بر اساس گزارشی که به دست من رسیده است، امروز احتمالا تعدادی از جنازه های حاجیان ایرانی به ایران آورده شود. تلاش خواهیم نمود که در مدت کوتاهی جنازه های دیگر را حتما در میهن خود به خاک بسپاریم.
س ـ ایران چند شهید حج دارد؟ در واقع در هر یک از منابع خبری یک رقم متفاوتی ارائه می گردد…
ج – بر اساس گزارش های تأیید شده، تا به حال 239 شهید به ثبت رسیده است. اما علاوه بر این، 241 نفر مفقود نیز داریم. ما اطلاعی از زنده یا مرده بودن آنها نداریم. این هم نگرانی ما در خصوص افزایش تعداد کشته شدگان را بوجود می آورد. ما در این حادثه 28 زخمی نیز داریم.
س ـ تا آنجائی که خبر داریم، ایران پیشنهاد تأسیس یک کمیسیون بین المللی بررسی کننده این حادثه را داده بود. این پیشنهاد در چه وضعیتی به سر می برد؟
ج – درست است. ما پیشنهاد دادیم که یک کمیسیون چند طرفه تشکیل بشود. ما پیشنهاد خود را به سازمان همکاری اسلامی دادیم که با شرکت کشورهای اسلامی تأسیس یک چنین کمیسیونی را برعهده بگیرد. فکر می کنم که سازمان همکاری اسلامی باید با تأسیس این کمیسیون، آن را به محل حادثه اعزام نموده و برای عدم تکرار چنین حوادثی در آینده، تدابیر پیشگیرانه انجام بدهد.
س ـ آیا حکومت عربستان سعودی در خصوص این پیشنهاد واکنشی از خود نشان داده است؟
ج – نه ، آنها به طور کلی، نمی خواهند مسؤولیت این حادثه را بر عهده بگیرند. تلاش می کنند که ماهیت مسأله را مورد تحریف قرار بدهند. آنها به این حادثه بزرگ انسانی با دید عادی نگاه کرده و آن را یک حادثه اتفاقی می دانند!
س ـ به عنوان سؤال پایانی می خواستم بپرسم که آیا دولت ایران با کشورهایی که اتباع آنها در این حادثه جان باختند و یا شخصا خود حضرتعالی به عنوان سفیر با سفرای همین کشورها در باکو دیدار نموده و این حادثه را مورد بحث و تبادل نظر قرار داده اید؟ خود من دو روز پیش در مراسم جشن (روز ملی) یکی از کشورها مشاهده نمودم که سفرای کشورهایی که اتباع آنها در این فاجعه جان باخته بودند، خیلی شاد و بی خیال بودند…
ج – کشورهایی که اتباع آنها در این حادثه جان باخته اند، در حزن و اندوه به سر می برند. اگر به شبکه های تلویزیونی کشورهای مصر، اندونزی، پاکستان، نیجریه و سایر کشورها نگاه بکنید، می بینید که این کشورها به معنای واقعی کلمه در حزن و اندوه هستند.
من شخصا در مراسم جشن روز ملی کشور چین با سفرای کشورهای اسلامی دیدار نموده و به گفتگو پرداختم. همه آنها از این حادثه نگران بوده و همگی آنها اظهار تأسف می نمودند. این حادثه به قدری تلخ است که نمی تواند ناراحت کننده نباشد.
