شاخص سرانه بودجه جمهوری آذربایجان و اثر آن در وزن سیاسی و وزن حاکمیتی این کشور
**توجه** “شاخص سرانه بودجه” با “سرانه بودجه” متفاوت است. شاخص سرانه بودجه عددی میان یک تا ۱۰۰ است امٌا سرانه بودجه بر حسب دلار محاسبه می شود.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز به نقل از موسسه بین المللی مطالعات دریای خزر،همانگونه که در نمودارهای ذیل مشخص است بودجه جمهوری آذربایجان، بعد از یک رشد چشم‌گیر در سال ۲۰۰۷ میلادی که ناشی از فروش نفت از طریق خط لوله( باکو-تفلیس-جیهان) بود، تقریبا به حداکثر اندازه و پتناسیل خود رسیده است. طبیعی است که می‌توان اثر این موضوع را در وضعیت و معیشت، کار، رفاه، خدمات، زیرساخت‌ها و همه بخش‌های مالی و غیرمالی این جمهوری مشاهده نمود. اما باید توجه داشت که به علت نفتی بودن بودجه آذربایجان، طبیعتا سرانه بودجه این جمهوری و میزان آن نیز به شدت در نوسان است. با بررسی سرانه بودجه آذربایجان در سال‌های اخیر، خواهیم دید که نوسان بسیار شدیدی در سال ۲۰۰۹ میلادی در بودجه این جمهوری مشاهده می‌شود که طبیعتاً بر سرانه بودجه آن نیز تاثیر قابل توجهی داشته است.
این جمهوری توانسته بود سرانه بودجه هر شخص را از ۱۰۰ دلار در سال ۹۷ میلادی به سرانه ۲۸۰۰ دلار به ازای هر نفر در سال ۲۰۰۸ میلادی برساند. در این زمان میزان افراد غیر فعال در این جمهوری ۵۳% درصد از کل جمعیت را تشکیل می‌داد. ناگهان با بروز بحران‌های سال ۲۰۰۸، شاخص سرانه بودجه در این جمهوری فرو ریخت و از ۲۸۰۰ دلار در سال ۲۰۰۸ به ۲۰۰۰ دلار در سال ۲۰۰۹ رسید. اما بعد از آن و با اصلاحات اقتصادی, رشد چشم‌گیری در این شاخص‌ها صورت گرفت. این عدد در سال ۲۰۱۰ به سطح سال ۲۰۰۸۸ صعود کرده و شاهد سرانه بودجه ۲۷۰۰ دلار در آن سال و سرانه ۳۲۰۰ دلاری در سال ۲۰۱۱۱ می‌باشیم که در تاریخ آذربایجان بی‌نظیر است. اما بر خلاف انتظارها این ایام رویایی برای اقتصاد آذربایجان به درازا نکشید و نزدیک به سه سال این عدد بر روی ۳۱۰۰ دلار ماند.
هر چند که این عدد یک رکورد خوب برای آذربایجان به حساب می‌آید اما با بهترین وضعیت آن سال‌ها در جهان فاصله جدی داشت. به عبارتی سرانه بودجه آذربایجان در سال ۲۰۱۴، ۱۶٫۵ برابر، در سال ۲۰۱۳، ۱۶ برابر و در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۲، نزدیک به ۱۵٫۵ برابر با بهترین شاخص‌های جهان فاصله داشته است. یعنی بعد از سال ۲۰۰۹، از ایده‌آل‌ترین وضعیت سرانه بودجه در جهان، هر ساله سقوط کرده و تنها در سال ۲۰۱۳ میلادی بود که با کسب شاخص ۶٫۵ از ۱۰۰، توانسته بود کمترین فاصله را با بهترین شاخص در جهان داشته باشد.
بدین ترتیب, با توجه به نمودارهای موجود می‌توان گفت بودجه و سرانه بودجه آذربایجان در یک وضعیت بحرانی قرار دارد. زیرا از سال ۲۰۱۴ و با سقوط قیمت نفت، هر ساله از بودجه آذربایجان و سرانه آن کاسته شده و در سال ۲۰۱۶۶ میلادی این عدد به طرز ناباورانه به عدد ۱۱۰۰ دلار سقوط کرده است. دقیق‌تر آنکه با توجه به سقوط میزان بودجه آذربایجان به اندازه ۶۳% ظرف ۲ سال, باید حدس زد که آذربایجان با چه وضعیت اسفباری در حوزه اقتصاد دولتی روبرو است. حتی این تنش‌ها به سرانه تولید ناخالص داخلی این جمهوری نیز منتقل شده است. زیرا نمودارها نشان می‌دهند که سرانه تولید ناخالص داخلی از ۸۰۰۰ دلار در سال ۲۰۱۴ به ۳۸۰۰ دلار در سال ۲۰۱۶ سقوط نموده که تقریباً برابر با اندازه آن در سال ۲۰۰۶ میلادی است. لذا می‌توان ادعا کرد نفت و نوسان آن باعث گردیده است که از حیث منابع مالی, آذربایجان به ۱۰۰ سال عقب‌تر از زمان حال برگردد و شاید بتوان گفت که اگر نفت نباشد، آذربایجان باید با خیلی از امکانات جهان مدرن خداحافظی نماید.
با بررسی نمودارهای ذیل که جایگاه سرانه بودجه و سرانه تولید ناخالص داخلی را نمایش می‌دهند خواهیم دید که در سال ۲۰۱۶ میلادی، به ازای هر ۱۰۰۰ دلاری که این جمهوری برای هر نفر از جمعیت خود هزینه کرده است، عددی نزدیک به ۳۸۵۰ دلار تولید ناخالص داخلی خلق، گردیده است. این نسبت در سال ۲۰۱۵ به ازای هر ۲۱۵۰ دلار، ۵۹۰۰ و در سال ۲۰۱۴ به ازای هر ۳۰۰۰ دلار، ۸۰۰۰ دلار بوده است. همانگونه که در نمودار فوق مشخص است این نسبت هر سال کاهش یافته است. هر چند که بخش بزرگی از اقتصاد آذربایجان دولتی بوده و این نسبت انعکاس ضعیفی در بخش خصوص آذربایجان دارد و نمی‌توان ملاک کاملی از وضعیت بازار در آذربایجان باشد، اما می‌تواند دورنمای اقتصادی این جمهوری را روشن نماید.
