تقویت لحن ضدغربی دولت گرجستان و فشارهای آمریکا
در ماه‌های اخیر، لحن ضدغربی دولت گرجستان افزایش یافته و آمریکا فشارها را بر این کشور، که زمانی متحد نزدیکش بود، تشدید کرده است. واشنگتن دو مقام امنیتی گرجستان را تحریم کرده و برای ۶۰ شهروند دیگر محدودیت‌های ویزا اعمال کرده است.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، در ماه‌های اخیر، لحن ضدغربی دولت گرجستان تقویت شده است. در این شرایط، آمریکا فشارهای خود را بر این کشور، که زمانی متحد نزدیکش در قفقاز جنوبی بود، افزایش داده است.
آمریکا دو مقام امنیتی گرجستان را تحت تحریم‌های مالی قرار داده و برای 60 شهروند دیگر گرجستان، محدودیت‌های ویزا اعمال کرده است. وزارت خارجه آمریکا در 16 سپتامبر اعلام کرد که بین این 60 نفر، مقامات ارشد دولتی نیز حضور دارند، اما تاکنون نام‌های آن‌ها اعلام نشده است.
دولت آمریکا همچنین بسته تحریم‌های مالی جداگانه‌ای را علیه بیدزینا ایوانیشویلی، بنیان‌گذار و رهبر حزب حاکم “رویای گرجستان”، آماده کرده است.
به دنبال این تحولات، مقامات کاخ سفید از دیدار با هیئت نمایندگی گرجستان در مجمع عمومی سازمان ملل خودداری کرده‌اند. حتی دعوتی که برای حضور ایراکلی کوباخیدزه، نخست‌وزیر گرجستان، در ضیافتی که توسط رئیس‌جمهور جو بایدن در 25 سپتامبر برگزار شد، ارسال شده بود، بازپس گرفته شد.
این رویدادها نشان از سرد شدن شدید روابط میان آمریکا و گرجستان دارد، کشوری که تا همین اواخر، وفادارترین و محبوب‌ترین متحد آمریکا در فضای پساشوروی به شمار می‌رفت. علاوه بر این، همه این تحولات در آستانه انتخابات پارلمانی که در 26 اکتبر برگزار می‌شود، رخ می‌دهد، انتخاباتی که بسیاری از سیاستمداران غربی به آن به عنوان یک نقطه عطف و فرصتی برای پایان دادن به قدرت حزب “رویای گرجستان” امید دارند.
کشوری کوچک و فقیر در گوشه‌ای از اوراسیا
تحلیلگران معتقدند که پاسخ سخت آمریکا به گرجستان، یک حقیقت را آشکار می‌کند: اگر دولت گرجستان مستقل عمل کند و سیاست خارجی کاملاً غرب‌گرا نداشته باشد، واشنگتن علاقه‌ای به سرمایه‌گذاری در این کشور کوچک و فقیر که در گوشه‌ای از اوراسیا واقع شده، نخواهد داشت.
کورنلی کاکاچیا، رئیس مؤسسه سیاست گرجستان که در تفلیس فعالیت می‌کند، در مصاحبه با خبرنگاران اظهار داشت: گرجستان کشوری کوچک است و مانند همسایگان خود نفت، گاز یا منابع مشابهی ندارد. ارزش گرجستان در چشم آمریکا همواره به عنوان یک بازیگر تقویت‌کننده نفوذ آمریکا در جهان پساشوروی و به عنوان پایگاه غرب در قفقاز و مناطق دیگر بوده است.
در دهه 2000، با روی کار آمدن میخائیل ساکاشویلی پس از انقلاب رزها، سیاست‌های غرب‌گرایانه او با دستور کار رئیس‌جمهور وقت آمریکا، جورج واکر بوش، همخوانی داشت. بوش حتی در سال 2005 به تفلیس سفر کرد و گرجستان را «فانوس دریایی دموکراسی» نامید.
باب همیلتون، وابسته نظامی سابق آمریکا در گرجستان و اکنون استاد پژوهشی در کالج نظامی ارتش آمریکا در پنسیلوانیا، در این باره می‌گوید: سیاست خارجی غرب‌گرا و شاخص‌های قوی دموکراتیک ضروری هستند. اگر کشوری تنها یکی از این دو را داشته باشد – مانند ارمنستان نیکول پاشینیان قبل از قطع روابط با روسیه – ممکن است کمی توجه ما را جلب کند، اما یکی از آن‌ها کافی نیست. انقلاب رزها به همین دلیل توجه واشنگتن را به خود جلب کرد، زیرا هر دو را وعده می‌داد.
اما از سال 2012 که حزب “رویای گرجستان” به قدرت رسید و در سه انتخابات متوالی پیروز شد، این حزب نه‌تنها به سمت غرب پیش نمی‌رود، بلکه سعی دارد سیاست خارجی مستقل و چندجانبه‌ای را دنبال کند.
به گفته کاکاچیا، جنگ تمام‌عیار روسیه علیه اوکراین در سال 2022 فرصت‌های بیشتری را برای همکاری با کشورهای منطقه برای حزب “رویای گرجستان” ایجاد کرد. این کشورها استدلال‌های قانع‌کننده‌ای برای اتخاذ سیاست خارجی غرب‌گرا نمی‌بینند.
ورود “با عزت” به اتحادیه اروپا
گرجستان با بهره‌برداری از فرصت منحصر به فردی که جنگ اوکراین ایجاد کرد، درخواست عضویت در اتحادیه اروپا را ارائه داد و موفق به کسب وضعیت کشور نامزد شد. اما حزب “رویای گرجستان” معتقد است که این موفقیت نه به دلیل معیارهای دموکراتیک، بلکه به دلیل اهمیت ژئوپلیتیکی این کشور حاصل شده است.
به گفته کورنلی کاکاچیا، دولت گرجستان که در ارتباطات جدید انرژی و حمل‌ونقل شرق-غرب نقش ایفا می‌کند، معتقد است که با “عزت” به اتحادیه اروپا خواهد پیوست.
حزب حاکم گرجستان قوانینی در مورد فعالیت سازمان‌های غیردولتی (NGO) و رسانه‌هایی که از منابع مالی خارجی بهره‌مند هستند تصویب کرده و قوانینی علیه “تبلیغات LGBT”، وضع کرده است.
آمریکا در اعلام دلایل تحریم و انتقاد از مقامات گرجستان همواره آن‌ها را به رفتارهای غیردموکراتیک متهم می‌کند. اما منتقدان اقدامات آمریکا می‌گویند که در حالی که همسایگان گرجستان مانند ترکیه و جمهوری آذربایجان دارای نظام‌های بسیار اقتدارگراتری هستند، آن‌ها به دلیل این رفتارها تحریم یا مجازات مشابهی دریافت نمی‌کنند.
باب همیلتون، استاد پژوهشی در کالج نظامی ارتش آمریکا و وابسته نظامی سابق آمریکا در گرجستان، معتقد است: مواجهه گرجستان با اقدامات سخت‌گیرانه‌تر، ناشی از تأثیر عمیق‌تر آمریکا پس از 20 سال و صدها میلیون دلار کمک به این کشور است. سطح کمکی که گرجستان از آمریکا دریافت کرده، باعث شده واشنگتن در آنجا نسبت به ترکیه و آذربایجان اهرم فشار بیشتری داشته باشد.
رهبران حزب “رویای گرجستان” معتقدند که آمریکا در حال دخالت در توازن قدرت در انتخابات 26 اکتبر گرجستان است. شالوا پاپواشویلی، رئیس مجلس گرجستان، گفته است که واشنگتن «گفتمان مخالفان را تشدید می‌کند» و در امور داخلی گرجستان دخالت دارد.
