نشست تخصصی “اندیشه اتحاد اسلام د رایران ،قفقاز وعثمانی “راس ساعت 11 امروز در محل آمفی تئاتر دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه محقق برگزار گردید.
به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز ، در ابتدای جلسه پس از قرائت آیاتی از کلام الله مجید ،دکتر حسینی مسئول دفتر روابط فرهنگی آذربایجان ،پس از خوش آمدگویی به حضار ،هدف از این برگزاری این نشست را آشنایی با منطقه و بیوگرافی واقعی و اصلی از منطقه قفقاز و مسلمانان این منطقه در طول تاریخ و تاثیرات آن بر روابط بین مسلمانان منطقه قفقاز و جهان توضیحاتی را ارائه دادند.
در ادامه سخنران اصلی جلسه “دکتر عبداللهی منتق”از اساتید دانشگاه تبریز “توضیحاتی را در خصوص اندیشه اتحاد اسلام در این مناطق به شرح ذیل ایراد نمودند:
در ابتدا به تشریح منطقه قفقاز و حکومت های که در طول تاریخ بر این منطقه حاکمیت کرده اند پرداخته سپس توضیحاتی مختصری از سلطنت های ناصر الدین شاه و عثمانی ها و ظلم های که در زمان امپراطوری عثمانی های بر مسلمانان منطقه قفقاز و جهان می شد ارائه دادند. در ادامه از افرادی که در طول حکومت این شاهان به اسلام واتحاد مسلمانان کمک کرده اند یاد کردند.
ایشان افزودند مردم منطقه قفقاز و مسلمانان که در منطقه قفقاز و زیر سلطه روسیه بودند دائما بر این حرف تاکید داشتند که ما ایرانی هستیم و سعی بر این داشتند که اصل و نسب و ریشه خود را که ایرانی بودن و مسلمان بودن را حفظ کنند. هدف از ایجاد اتحاد اسلامی در اصل همان متحد شدن کل مسلمانان جهان در برابر ظلم و استکبار در آن زمان بود .
یکی از شخصیتهای که در زمینه اتحاد اسلام در منطقه قفقاز و ایران وعثمانی فعالیت چشم گیر و به سزایی داشت ،سید جمال الدین اسد آبادی بود .بسیاری از بزرگان این مناطق ( ایران، قفقاز، عثمانی) در طول حیات این عالم اسلامی تحت تاثیر وی قرارگرفته و از اتحاد اسلامی حمایت کردند.از جمله این افراد می توان :میرزا خان کرمانی و شیخ احمد روحی نامبرد.
وی افزود: این اندیشه خیلی زود از مرزهای عثمانی درگذشت و در بین ایرانیان و مسلمانان مناطق دیگر نیز طرفدارانی یافت و در این میان، مسلمانان قفقاز جنوبی که تحت اداره دولت روسیه تزاری بودند، از این جریان برکنار نماندند و بخصوص در بین روشنفکرانی که به نوعی با عثمانی در ارتباط بودند، اندیشه اتحاد اسلام بسرعت نفوذ یافت و عده ای از متفکران قفقازی از منادیان اصلی این اندیشه در آن دوره شدند.
دکتر عبداللهی، مدرس دانشگاه تبریز افزود: در بین جوامع اسلامی تلاش های مختلفی در راستای ایجاد اتحاد اسلام صورت گرفته است و در ایران افرادی همچون سید جمال الدین اسد آبادی، میرزا آقاخان کرمانی و شیخ احمد روحی در راستای تحقق این آرمان تلاش های بسزایی انجام داده اند. وی تصریح کرد: سید جمال الدین اسد آبادی معتقد بود که اتحاد در ذات اسلام است و این حاکمان مستبد جوامع اسلامی هستند که به دلیل منافع شخصی خود مانع از تحقق این امر می شوند.
به گفته عبداللهی، اندیشه اتحاد اسلام قفقاز جنوبی، با نام علی بی حسین زاده و احمد آقایف شناخته می شود و اصولاً بررسی اتحاد اسلام قفقاز جنوبی بدون پرداختن به اندیشه ها و افکار این دو شخصیت امکان پذیر نیست. وی افزود: فلسفه سیاسی علی بی حسین زاده بطور خلاصه عبارت بود از: ترک بودن، مسلمان بودن و به روز بودن. علی بی حسین زاده با اظهار تاسف از غفلت مسلمانان از شرایط جهانی و بی خبری آنها از حال همدیگر، اروپاییان را به فریب مردم جهان متهم می کرد و بر این عقیده بود که آنچه الان در دنیا شاهد آن هستیم؛ پان مسیحیت است و آنچه با عنوان پان اسلامیزم بر سر زبانها افتاده است، واژه ابداعی اروپاییان است؛ چراکه اسلام در ذات خود حاوی مفهوم اتحاد مسلمانان است.
وی در ادامه افزود: با تحولات منطقه از جمله سقوط امپراطوری عثمانی، تحولات جمهوری آذربایجان و انقلاب مشروطه در ایران این اندیشه در برهه ای از تاریخ به فراموشی سپرده شد.
در منطقه قفقاز از جمله افرادی که در این زمینه فعالیت کردند،علی بَی حسین زاده ،آخوند حسین طالب زاده و تارا تارایف از رهبران حزب اتحاد در منطقه قفقاز بودند. از خدماتی که این افراد به اتحاداسلام کمک کردند می توان تلاش های فراوان آخوند طالب زاده را نام برد.
در این سال ها مسلمانان قفقاز با تشکیل اتحادیه ای به نام اتحادیه مسلمانان قفقاز (قفقاز مسلمان لارین بیرلیکی) که از سرتاسر منطقه و حتی دورترین مناطق سیبری ،مسلمین نمایندگان خود را به این کنگره ارسال می کردند حکومت تزار روس شدیرترین اقدامات و محدودیت ها را در این راستا انجام می داد که حتی مسلمانان مجبور می شدند بر روی کشتی این کنگره ها را برگزار کنند.
آخرین کنگره اتحاد مسلمانان قفقاز در سال 1917 در منطقه روسیه برگزار گردید و حکومت روس ها از این کنگره حمایت کردند چرا که با این کار می خواستندحمایت مسلمانان را برای جنگ جهانی در پیش رو خود جلب کنند.
دکتر عبداللهی، تاکید کرد که در عصر کنونی به دلیل اینکه گروهی به اختلافات مسلمانان دامن می زنند، شناخت تاریخی ضرورت ویژه دارد و در وضعیت فعلی نیاز به اتحاد و انسجام جوامع اسلامی به جد احساس می شود. وی در ادامه سخنان خود راه حل مشکلات جهان اسلام را در وحدت کلمه دانست و خاطر نشان کرد: انقلاب اسلامی ایران نیز به دنبال تحقق اندیشه اتحاد اسلام و اشاعه اسلام ناب محمدی در جهان است.
در آخر این مراسم از حاضرین مراسم ضمن تقدیر و تشکر پذیرایی صورت گرفت.
