کاردار ایران در جمهوری آذربایجان: روابط ایران و آذربایجان آنقدر قوی است که به راحتی می توانند هر مشکلی را حل کنند – مصاحبه

سید جعفر آقایی، کاردار سفارت جمهوری اسلامی ایران در آذربایجان با خبرگزاری  آپا مصاحبه ای انجام داده که مشروح آن به شرح ذیل می باشد:

– سطح کنونی روابط ایران و آذربایجان را چگونه ارزیابی می کنید؟

– روابط ایران و آذربایجان، همه جانبه و چندوجهی است که بر پایه های عاطفی قوی و منافع راهبردی استوار است. مواد اولیه تشکیل دهنده روابط ایران و آذربایجان از کیفیت خاصی برخوردار است، بادوام و نشکن است، بنابراین در شرایط سرد و گرم و تغییرات به راحتی نمی شکند. به عبارت دیگر، روابط ما مبتنی بر گذشته تاریخی است که ریشه در پیوندهای عمیق و غنی فرهنگی، مذهبی و خویشاوندی دارد. این بعد از روابط ایران و آذربایجان که عمدتاً به روابط اخلاقی و همبستگی بین مردمان دو کشور اشاره دارد، زیربنای اصلی و سرمایه گذاری روابط دو کشور محسوب می شود.

یکی دیگر از ویژگی های روابط ایران و آذربایجان تنوع و جامعیت آن است. تقریباً در همه زمینه های سیاسی، اقتصادی، علمی-فرهنگی، نظامی، امنیتی و کنسولی، سازمان های منطقه ای و بین المللی روابط و همکاری داریم. دلایل متعددی برای این جامعیت در روابط وجود دارد: همه اینها برخاسته از ضرورت همسایگی، پیوندهای عمیق تاریخی و مردمی و مشترک و منافع استراتژیک دو کشور است. خوب! آیا این بدان معناست که هیچ مشکل یا اختلافی در رابطه ما وجود ندارد؟ خیر! من قصدی برای گفتن آن ندارم. حرف من این است که ایران و آذربایجان به دلایلی که ذکر کردم آنقدر روابط مستحکم، روابط چند جانبه دارند و این روابط به قدری دلپذیر و جامع است که به راحتی می توانند هر مسئله و مشکلی را در درون خود حل کنند، آسیب ها را برطرف کنند و به راه خود ادامه دهند. این دقیقاً همان نکته ای است که بدخواهان از آن غافل می شوند و برهم زنندگان روابط ایران و آذربایجان، در دام اشتباهات محاسباتی بزرگ می افتند. من سهل انگاری ظاهری اشرار در روابط ایران و آذربایجان را غفلت خوب و مؤثر می دانم. آنها مانند کسانی هستند که کف را روی آب می بینند و آن را با ماهیت و تمیزی و زلالی آب اشتباه می گیرند. آنها در روابط ایران و آذربایجان برخی اتفاقات و مسائل را می بینند که مانند حباب روی آب است و با شور و شوق و امید و حرص فراوان سعی در ایجاد مشکل در روابط دو کشور دارند. با این حال، هنگامی که حباب های روی آب ناگهان می ترکند و ناپدید می شوند، بعداً متوجه می شوند که چقدر در جهل و تفکر اشتباه بوده اند. به آنها می گویم سعی کنید از تاریکی خانه خود بیرون بیایید. ادامه دار بودن غفلت منجر به از دست دادن ذهن می شود.

– در مورد روند همکاری های اقتصادی بین کشورهایمان چه می توانید بگویید؟ چه پروژه های مشترکی در حوزه سرمایه گذاری و اقتصاد متقابل اجرا می شود؟

– منافع ایران و آذربایجان در بسیاری از زمینه های مختلف منطبق است. با توجه به همین عامل، همکاری‌های اقتصادی و سیاسی خوبی بین کشورهایمان علی‌رغم فراز و نشیب‌هایی که در یکی دو سال اخیر در روابط دو کشور شاهد بودیم، مانند گذشته ادامه یافته است. اجرای پروژه های مشترک در زمینه های مختلف به ویژه در بخش حمل و نقل و انرژی نیز ادامه یافت. ایران و آذربایجان در چارچوب کریدور حمل و نقل شمال-جنوب دارای منافع مشترک و راهبردی هستند، هر دو کشور در حال اجرای پروژه های مختلفی برای تقویت زیرساخت های حمل و نقل و ترانزیتی در مسیر شمال به جنوب هستند. در نتیجه همکاری مشترک، پل جدیدی بر روی رودخانه آستارا ساختیم که برای حمل و نقل بار، تجارت و تردد مسافر بین دو کشور بسیار مهم است. عملیات اجرایی این پل هم اکنون به صورت حداقلی آغاز شده است. در طرف ایران نیز در تلاش هستیم تا زیرساخت های گذرگاه مرزی را تکمیل کنیم تا پروژه مذکور به زودی به بهره برداری کامل برسد. در این راستا احداث پایانه راه آهن در شهر آستارا ایران با سرمایه گذاری جمهوری آذربایجان نیز از اهمیت بالایی برخوردار است.

در چارچوب کریدور شمال-جنوب، همکاری های سه جانبه خوبی بین ایران، آذربایجان و روسیه وجود دارد، هر سه کشور در تلاش هستند تا زیرساخت ها و مقررات فنی و قانونی مناسب برای عادی سازی حمل و نقل در این کریدور ایجاد کنند.

پروژه مهم دیگر پروژه راه آهن و بزرگراه آغبند-کلاله به نخجوان است که در دستور کار دو کشور قرار دارد. در مراسمی که سال گذشته با حضور رؤسای کمیسیون دولتی همکاری‌های اقتصادی ایران و آذربایجان برگزار شد، عملیات احداث پل جاده ای رودخانه آراز در محدوده مذکور آغاز شده و هم‌اکنون راه‌سازی در هر دو طرف ادامه دارد.

زمینه همکاری مهمتر، مدیریت منابع مشترک آب و برق است. می دانید که ایران و آذربایجان در زمینه استفاده مشترک از آب رودخانه آراز همکاری نزدیک دارند. سال گذشته با حضور رؤسای جمهور دو کشور مراسم بهره برداری از این سدها در محدوده سدهای خداآفرین و قیزقالاسی برگزار شد. متأسفانه پس از این مراسم بالگرد حامل رئیس جمهور مرحوم کشورمان و هیأت همراه سقوط کرد و موجب اندوه فراوان مردم ما شد. خداوند همه شهدای این حادثه تلخ را رحمت کند. آنها به نوعی شهدای خدمت به مردم ایران و آذربایجان هستند.

همچنین باید به همکاری های سه جانبه در حوزه انرژی اشاره کنم که کریدور راهبردی در حوزه انرژی بین ایران و آذربایجان و روسیه است.

در زمینه همکاری های دفاعی نیز گام های مثبت و موثری برداشته ایم. رزمایش مشترک در دریای خزر و مناطق مرزی با حضور نیروهای مسلح دو کشور جزء جدایی ناپذیر این همکاری موثر و امیدوارکننده است.

از زمان شیوع کووید-۱۹، بسته شدن مرزهای زمینی آذربایجان با همه همسایگان، طبیعتاً تأثیر منفی بر روابط تجاری ایران و آذربایجان داشته است. تردیدی نداریم که با رفع محدودیت های سفر در گذرگاه های مرزی، شاهد افزایش تجارت بین دو کشور و احیای بخش گردشگری خواهیم بود.

– اشغال ۳۰ ساله ارمنستان به پایان رسیده است. در حال حاضر عملیات بازسازی و ساخت و ساز وسیعی در مناطق آزاد شده آذربایجان در حال انجام است. در مورد مشارکت کشورتان در این امور چه می توانید بگویید؟ همزمان اقداماتی برای عادی سازی روابط آذربایجان و ارمنستان در حال انجام است. به نظر شما از تحقق این روند چه سودی نصیب منطقه خواهد شد؟

– در اینجا نکته مهمی را یادآوری می کنم. ساخت سدها و نیروگاه های خداآفرین و قیزقالاسی توسط مهندسان ایرانی با سرمایه گذاری ایران در حالی انجام شد که محوطه ساخت و ساز و اطراف آن در تصرف بود. اما جمهوری اسلامی ایران برای ساخت این سدها با دولت آذربایجان قرارداد امضا کرد و با همکاری نزدیک دو کشور این پروژه ها آغاز و تکمیل شد. این بدان معناست که ایران همواره نسبت به حاکمیت و تمامیت ارضی آذربایجان حساسیت نشان داده است. خوشبختانه اکنون این مناطق آزاد شده و به آذربایجان بازگردانده شده است. پروژه احداث سدهای خداآفرین و قیزقالاسی نیز بدون اتلاف وقت به پایان رسید و می تواند در اسرع وقت در خدمت توسعه مناطق مرزی دو کشور باشد. امید است در نتیجه همکاری صمیمانه ما در آینده نزدیک عملیات ساخت نیروگاه های برق طراحی شده در این سدها آغاز شود. بنابراین در پاسخ به سوال شما باید بگویم که قبل از آزادسازی سرزمین های اشغالی، شرکت های ایرانی با احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت آذربایجان و امضای تفاهم نامه با دولت آذربایجان، بزرگترین پروژه برق آبی را بر روی رودخانه آراز اجرا کردند. مهارت بالای شرکت های خدمات فنی و مهندسی ایران در اجرای پروژه های سد خداآفرین و قیزقالاسی مشهود است. در صورت تمایل دولت آذربایجان، شرکت های ایرانی همچنان آماده اند تا پتانسیل ها و فرصت های خود را در جهت اجرا و پیشبرد طرح ها و پروژه های مورد نظر دولت آذربایجان صرف کنند. ما در روزهای سخت در کنار برادران و خواهران خود در آذربایجان بوده ایم. سروصدای رسانه ای برخی از نیروهای فتنه گر خارجی تاثیری در اراده ما ندارد. انکار نمی کنم، وارونه کردن حقایق و واقعیت ها توسط آنها ما را رنجیده می کند. اما ما از مسیر خود دست برنمیداریم. اجازه نمی دهیم دشمنان روابط ایران و آذربایجان موفق شوند روابط ما را مختل کنند.

احیای تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان و روند مذاکرات صلح با ارمنستان شرایط بهتری را برای توسعه روابط اقتصادی بین کشورهای منطقه ایجاد کرده است. طبیعی است که برقراری صلح پایدار در منطقه می تواند زمینه ها و فرصت های جدیدی را برای همکاری های چند جانبه هر چه بیشتر بین ایران و آذربایجان بگشاید.

– مایلیم به آنچه در خاورمیانه می گذرد بپردازم. در روزهای اخیر خطر وقوع یک جنگ گسترده در منطقه افزایش یافته است…

– بله! متأسفانه ما شاهد یک فاجعه انسانی بزرگ در غزه هستیم. جنایت بزرگ علیه بشریت و نسل کشی آشکار علیه مردم مظلوم فلسطین در حال وقوع است. ظلم قصابان اسرائیلی واقعا حیرت آور است. شگفت آورتر خنده ریاکارانه و مستانه دولت آمریکاست که با ارسال مداوم بمب و سلاح نظامی از این رژیم حمایت می کند. خانه‌های مردم، ساختمان‌های مسکونی، بیمارستان‌ها، مهدکودک‌ها، مدارس، زنان، کودکان، پزشکان، پرستاران، چادرهای آوارگان، کاروان‌های کمک‌رسانی و همه چیز در همه جا و همه مورد اصابت انواع راکت‌ها و بمب‌های فسفر قرار می‌گیرند و نابود می‌شوند. در ویرانه های ساختمان ها، روی اجساد مردگان و استخوان های شکسته فلسطینی ها راه می روند و در حالت مستی باده بلند کرده و می خندند. این چه وحشی گری است!؟ سپس با استفاده از ظرفیت های رسانه ای جهانی صهیونیسم، وقیحانه تلاش می کنند تا حقیقت و واقعیت را زیر و رو کنند. آنها طوری صحبت می کنند که گویی مردم فلسطین، مجاهدین جنبش حماس و جهاد اسلامی و همچنین اعضای حزب الله و سایر گروه های مقاومت در لبنان، عراق و یمن که از آنها حمایت می کنند و چندین سال است علیه اشغالگران اسرائیل می جنگند تروریست و متجاوز هستند،و اما نیروهای متجاوز و جنایتکار و رهبران اسرائیل که مرتکب جنایت شده اند، فرشتگان معصوم و بی گناه آسمانی هستند. نماینده فوق العاده ی جنایتکاران اسرائیلی طوری صحبت می کند که گویی تاریخ مقاومت فلسطین از ۷ اکتبر آغاز شده است و همچنین تاریخ یهودیان در آذربایجان به گونه ای است که انسان متحیر می شود که آیا واقعاً می خواهد آذربایجان را سرزمین تاریخی یهودیان معرفی کند، یا نه؟ مبارزه مردم فلسطین در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز نشد. ۷ اکتبر تنها نقطه عطف جدیدی در تاریخ طولانی مقاومت فلسطین در برابر اشغال سرزمینشان است. این رژیم ۷۵ سال است که اراضی فلسطین را اشغال کرده و اشغال خود را در چند مرحله توسعه داده است. این رژیم بلندی های جولان سوریه و بخشی از مناطق مرزی لبنان را نیز اشغال کرد. در حال حاضر نه تنها اراضی فلسطین، بلکه بخشی از اراضی سوریه و لبنان نیز در اشغال این رژیم است. بله! اسرائیل صد در صد یک پروژه استعماری است. تاریخ مردم فلسطین، تاریخ مردمی است که کشور و سرزمینشان توسط دیگران غصب شده است. کاری که فلسطینی ها و گروه های فلسطینی انجام می دهند، مقاومت مشروع و مقدس در برابر اشغالگری است. این حق آنهاست که در برابر اشغال مقاومت کنند و مبارزه کنند. همه گروه های مقاومت مدافع حقوق، شرف و حیثیت مردم فلسطین در فلسطین، لبنان و سایر کشورها شایسته احترام و ارزش هستند. ما مفتخریم که در سمت حقیقت تاریخ ایستاده ایم و از مظلومان دفاع می کنیم. بنیان اسرائیل بر ظلم و اشغال و باطل بنا شده است و باطل مانند کف روی آب است، خود به خود از بین می رود. دنیای بدون رژیم صهیونیستی دنیای بهتری است و به صلح و عدالت نزدیکتر است.

– آیا واقعا امکان مذاکره در خاورمیانه به پایان رسیده است؟

– واقعیت این است که تقاضای آتش بس فوری و پایان دادن به نسل کشی در فلسطین به یک خواسته جهانی تبدیل شده است. تظاهرات گسترده مردمی و دانشجویی که در نقاط مختلف جهان از جمله آمریکا و اروپا مشاهده کرده‌ایم موید این واقعیت است. متأسفانه دلیل اصلی امتناع رژیم اسرائیل از درخواست جهانی برای آتش بس فوری و ارسال کمک های بشردوستانه، حمایت های گسترده نظامی، سیاسی و مادی آمریکا و غرب از این رژیم است. آمریکا شریک اصلی این رژیم در نابودی مردم فلسطین و نابودی غزه و لبنان است. شواهد حاکی از اشتباه محاسباتی رژیم صهیونیستی و تلاش برای تشدید جنگ در منطقه است. آنها بر این باورند که با نابود کردن مردم در شهرهای مختلف غزه و لبنان، کشتار مردم، آواره کردن مردم و گرسنه نگه داشتن آنها، می توانند مردم را از امید به مقاومت در برابر اشغالگری منصرف کنند. این یک اشتباه محاسباتی بزرگ است. گروه های مقاومت گروه هایی بودند که پایگاه مردمی زیادی در فلسطین و لبنان داشتند. حماس با درصد بالایی از آرای مردم، کنترل روند انتخابات را به دست گرفت. حزب الله بخشی از ساختار سیاسی دولت لبنان یعنی پارلمان و دولت لبنان است. ۱۳ نماینده مجلس به نمایندگی از حزب الله لبنان و همچنین چندین وزیر حضور دارند. اسرائیل هنوز بخش‌هایی از لبنان را در اشغال خود دارد و هنوز با اجرای قطعنامه‌های سازمان ملل درباره آزادسازی سرزمین‌های اشغالی لبنان موافقت نکرده است. حزب الله اگرچه قدرت برتری دارد، اما هرگز از این قدرت علیه مخالفان داخلی خود استفاده نکرده و با وجود همه دسیسه های بیرونی و داخلی، برای حفظ اجماع داخلی در لبنان فداکاری های زیادی کرده است. حزب الله نقش مهمی در ایجاد هماهنگی سیاسی و اجتماعی در جامعه چند مذهبی لبنان دارد.

به یقین می‌توانم بگویم که تاریخ جنبش‌های مقاومت در فلسطین و لبنان نیز مؤید این است که جنبش‌های مقاومت همواره قوی‌تر و با حمایت گسترده‌تر مردمی از چنین حوادثی بیرون آمده‌اند و بر قدرت خود افزوده و قوی‌تر از گذشته شده‌اند. شک نکنید که دوباره تکرار خواهد شد. به طور خلاصه، اسرائیل محصول یک پروژه اشغالگری و استعماری است. آنچه امروز در فلسطین و لبنان می گذرد نتیجه اشغال بزرگ است. ترکیب صلح و اشغال غیرممکن است. صلح واقعی با پایان دادن به اشغال فلسطین و پایان دادن به ظلم و بی عدالتی آغاز می شود.

– در پس زمینه تنش در منطقه، ایران و اسرائیل حملات هوایی را به خاک یکدیگر انجام دادند. آیا می توان گفت که ایران هم اکنون یکی از طرف های این جنگ است؟

– آقای اسماعیل هنیه رئیس دفتر سیاسی حماس که به عنوان میهمان رسمی رئیس جمهور ایران به مراسم تحلیف رئیس جمهور ایران دعوت شده بود بر اثر این حادثه به شهادت رسید. پیش از این اقدام تروریستی، رژیم صهیونیستی برخلاف تمامی موازین و قوانین بین المللی به ساختمان سفارت جمهوری اسلامی ایران در دمشق حمله کرد. این اقدامات نقض آشکار حاکمیت جمهوری اسلامی ایران بود و ما بدون تردید به نقض آشکار حاکمیت ملی ایران پاسخ دادیم. البته برای شروع عملیات «وعده صادق دو» صبوری نشان دادیم. ما از فرصتی دادیم که شاید جامعه جهانی بتواند رژیم صهیونیستی را مجبور به توقف جنایات، آتش بس و ارسال کمک های بشردوستانه برای جلوگیری از جنگ همه جانبه در منطقه کند. اما این اتفاق نیفتاد. در مقابل، در پس زمینه حمایت تسلیحاتی گسترده آمریکا، این رژیم جنایات خود را در جهت لبنان گسترش داد. از آنجایی که فرصت زمانی ایران برای برقراری آتش بس و جلوگیری از جنگ همه جانبه در منطقه مؤثر نبود، با عملیات «وعده صادق ۲» پاسخی قوی، ویرانگر و تاریخی به استکبار این رژیم دادیم. می خواهم از شما بپرسم که آیا مجازات متجاوز به برقراری صلح کمک می کند یا پاداش و حمایت از او؟ در واقع آمریکا سیاست ریاکارانه به خرج می دهد، از یک سو از آتش بس و صلح می گوید و از سوی دیگر از تجاوز و جنایت حمایت می کند.

لازم می دانم تاکید کنم که نیروهای مقاومت به عنوان یک بازیگر مستقل برای مبارزه با اشغالگری عمل می کنند. آنها یک تیم مدیریت هوشمند و با تجربه دارند که می توانند طبق شرایط خودشان عمل کنند. ما مفتخریم که همیشه در کنار مردم فلسطین و لبنان در مبارزه با متجاوزان بوده ایم. مسئله فلسطین موضوعی است که هیچ کشور اسلامی نباید در آن بی طرف بماند. با وجود تمام جنایاتی که رژیم اسرائیل مرتکب شد، غربی ها با ارائه کمک های تسلیحاتی و مالی از این رژیم حمایت کردند. اما چگونه انتظار دارند که حزب‌الله نسبت به نسل‌کشی غزه بی‌تفاوت بماند، در حالی که مردم فلسطین و لبنان مشارکت‌های مذهبی، ملی و همسایگی دارند؟ مقاومت تنها وسیله حزب الله برای کمک به مردم غزه و لبنان است در حالی که همه سازوکارهای قانونی و بین المللی ناکارآمد هستند.

– مایلیم نظر شما را در مورد بیست و نهمین نشست کنفرانس اعضای کنوانسیون سازمان ملل در مورد تغییرات اقلیمی (کاپ۲۹) که در ماه جاری در باکو برگزار شد، بدانیم.

– برگزاری موفقیت آمیز بیست و نهمین نشست کنفرانس اعضای کنوانسیون چارچوب تغییرات اقلیمی (کاپ۲۹) را به دولت آذربایجان تبریک می گویم. معاون رئیس جمهوری اسلامی ایران، رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران در این جلسه حضور داشتند. در چارچوب این دیدار معاون رئیس جمهور ایران دیدار دوجانبه خوبی با آقای الهام علی اف رئیس جمهوری آذربایجان داشت و در این دیدار پیرامون مسائل دوجانبه بحث و تبادل نظر شد. همکاری ایران و آذربایجان همچنین هیئت‌هایی از بخش‌های مختلف دولتی و خصوصی ایران و مجلس ایران نیز در کاپ۲۹ شرکت کردند. من این جلسه را یک رویداد موفق می دانم. بسیار خوشحالم که به منظور آماده سازی محل برگزاری این رویداد، توانستیم از طریق جمهوری اسلامی ایران، تحویل تجهیزات لازم به جمهوری آذربایجان را تسهیل و تسریع کنیم و ما نیز بخشی از این موفقیت هستیم.

در خاتمه برای دولت آذربایجان و مردم عزیز آذربایجان آرزوی موفقیت روز افزون دارم.