در طول 2 سال گذشته، تبادلات بین تفلیس و تهران به طور قابل توجهی افزایش یافته است. تنها در سال گذشته، “ایراکلی کوباخیدزه” نخست وزیر گرجستان 2 سفر به ایران انجام داده که نشان دهنده قصد آشکار تفلیس برای گرم کردن روابط با ایران در بحبوحه تغییر فضای منطقهای است.
گرجستان که زمانی به عنوان سکوی پرشی برای نفوذ غرب در قفقاز جنوبی مورد ستایش قرار میگرفت، اکنون با انتقاد فزایندهای از سوی اروپا و ایالات متحده روبرو است، زیرا در حال فاصله گرفتن از سیاست اتکای صرف به غرب، به یک سیاست خارجی متوازن بین شرق و غرب است.
به گزارش عصرایران، “روشن ممدلی” روزنامه نگار و تحلیلگر بین المللی ساکن باکو با این مقدمه نوشت:
امتناع تفلیس از اعمال تحریمها علیه روسیه، ابراز شکایت تفلیس از دخالت بیمورد غرب در امور داخلی آن و پیروزی حزب حاکم “رویای گرجستان” در انتخابات 2024، همگی شکاف با پایتختهای غربی را عمیقتر کرده است. در بحبوحه این سردی روابط، گرجستان خود را درگیر یک بازآرایی ژئوپلیتیکی آرام یافته است – تغییر روابط خود با ایران.
در طول 2 سال گذشته، تبادلات بین تفلیس و تهران به طور قابل توجهی افزایش یافته است. تنها در سال گذشته، “ایراکلی کوباخیدزه” نخست وزیر گرجستان 2 سفر به ایران انجام داد – ابتدا برای شرکت در مراسم تشییع جنازه رئیس جمهور فقید ابراهیم رئیسی و دومی برای مراسم تحلیف رئیس جمهوری اصلاح طلب مسعود پزشکیان – که نشان دهنده قصد آشکار تفلیس برای گرم کردن روابط با ایران در بحبوحه تغییر فضای منطقهای است.
بنا به گزارشها، کوباخیدزه در دیدار خود با پزشکیان گفته است که “ایران جایگاه مهم و سازندهای در منطقه دارد” و از “فضای دوستانه حاکم بر روابط دوجانبه بین دو ملت” ابراز رضایت کرده است.
در ماه ژوئن امسال، پس از جنگ اسرائیل علیه ایران، “الکساندر خوتیسیاشویلی”، معاون وزیر امور خارجه گرجستان، برای ابراز تسلیت به قربانیان، از سفارت ایران در تفلیس بازدید کرد، اقدامی که انتقاد شدید سفیر اسرائیل ئر تفلیس را در پی داشت.
این اقدام، یک تغییر قابل توجه را برجسته کرد: همان دولت حزب حاکم “رویای گرجستان” که در سال 2013 سفر بدون ویزا برای ایرانیان را لغو کرده و برای ورود صدها تبعه ایرانی ممنوعیت اعمال کرده بود، حالا در حال چرخش مواضع خود نسبت به ایران است.
با توجه به اشغال سرزمینهای گرجستان توسط روسیه، تفلیس از پیوستن رسمی به قالب 3+3 خودداری میکند – ابتکاری که پس از جنگ 2020 بر سر قرهباغ کوهستانی برای ایجاد ثبات و همکاری با گرد هم آوردن ایران، روسیه، ترکیه و همچنین آذربایجان، ارمنستان و گرجستان ایجاد شد. با این حال، افزایش موضع “حاکمیتگرایانه” تفلیس و کاهش همسویی با بروکسل در سیاست خارجی و مسائل امنیتی، فضایی برای تعامل بیشتر با تهران ایجاد کرده است.
ایران مدتهاست که از محدود کردن نقش قدرتهای فرامنطقهای در قفقاز جنوبی حمایت میکند. با موضع متعادلتر گرجستان نسبت به روسیه و افزایش گشودگی آن به همکاری با چین، دولت تفلیس به دیدگاه ایران در مورد نظمی برای منطقه که چندقطبی و منطقهای است، نزدیک میشود.
روابط تجاری و زیرساختی
علیرغم افزایش تعاملات دیپلماتیک، تجارت ایران با گرجستان در مقایسه با تجارت آن با ارمنستان و آذربایجان همچنان ناچیز است. در سال 2024، کل تجارت دوجانبه به 322 میلیون دلار رسید که 285 میلیون دلار آن شامل صادرات ایران بود. با این حال، شبکه توافقنامههای تجارت آزاد گرجستان – از جمله با اتحادیه اروپا – دسترسی آن به بازارهای ایالات متحده تحت سیستم عمومی ترجیحات و مناطق آزاد صنعتی، تفلیس را به مقصد و بازاری جذاب برای مشاغل ایرانی تبدیل کرده است.
تفلیس همچنین جایگاه محوری در کریدور بلندپروازانه خلیج فارس-دریای سیاه (PGBSC) تهران دارد، تلاشی که با هدف افزایش اتصال منطقهای انجام میشود. این طرح چندوجهی، بندر جنوبی ایران – بندرعباس – را به مرزهای شمالی آن با ارمنستان یا آذربایجان متصل میکند و از طریق گرجستان به دریای سیاه امتداد مییابد.
