به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، در زندان‌های جمهوری آذربایجان، مدیریت مؤسسات با بهره‌گیری از بهانه‌های مختلف، نظامی شبه‌اداری و خارج از چارچوب قانونی را بر زندانیان تحمیل کرده است. این ساختار که تحت عنوان «رژیم» شناخته می‌شود، با تکیه بر مأموران وابسته به نیروهای «سیاه»، زندانیانی را که از حقوق قانونی خود دفاع می‌کنند، هدف تنبیه‌های غیررسمی قرار می‌دهد تا نوعی «آرامش مصنوعی» در فضای زندان ایجاد شود.
نمونه بارز: اتفاقات زندان شماره ۱۷:
نمونه بارز این رویکرد، اتفاقات اخیر در زندان شماره ۱۷ است. با وجود شکایات متعدد زندانیان از رئیس زندان، شفاعت عباس‌اف، وزارت دادگستری با تکیه بر اصل «زور برای آرامش» تمامی اعتراض‌ها را نادیده گرفته است. همین بی‌توجهی، عباس‌اف و رئیس عملیات، محمد زین‌اللهی، را به اعمال رفتارهای سخت‌گیرانه‌تر علیه زندانیان ترغیب کرده است—رفتارهایی که از طریق زندانیان تحت کنترل اجرا می‌شود تا مسئولیت مستقیم از دوش مدیریت برداشته شود.
اتحاد زندانیان و واکنش تنبیهی مدیریت:
زندانیان بارها با اتحاد در برابر بی‌عدالتی‌ها، موفق به پیگیری قانونی مطالبات خود شده‌اند. اما همین اتحاد، بهانه‌ای برای تنبیه فعالان زندانی شده است. در یکی از موارد، علاءالدین ابیش‌اف، زندانی مؤمن مبتلا به سرطان، با وخامت وضعیت جسمی مواجه شد و زندانیان با اتحاد خواستار رسیدگی فوری شدند. ابیش‌اف به مرکز درمانی منتقل شد، اما مدیریت زندان به جای پاسخ‌گویی، به تنبیه زندانیان پیش‌قدم پرداخت.
سناریوهای ساختگی برای سرکوب:
ابتدا زین‌اللهی با ادعای درگیری مذهبی میان اهل سنت و شیعه، برخی زندانیان را متهم به «ایجاد آشوب» کرد. اما پس از آن‌که زندانیان با اتحاد اعلام کردند هیچ اختلافی میان‌شان نیست، مدیریت به سناریوی ساختگی دیگری روی آورد. چند زندانی «همکار» تحت فرمان زین‌اللهی تلاش کردند مشاجره‌ای ساختگی ایجاد کنند. با واکنش اعتراضی و سکوت زندانیان، شش نفر از پیش تعیین‌شده به بهانه «اغتشاش» به سلول انفرادی فرستاده شدند.
انتقال تنبیهی به زندان‌های امنیتی شدید:
با اعتراض سایر زندانیان و دیدار با عباس‌اف، وعده بررسی و آزادی داده شد، اما صبح روز بعد (۲۵ سپتامبر) آن شش زندانی به زندان‌های دیگر منتقل شدند. این انتقال، مقدمه‌ای برای انتقال به زندان‌های با رژیم امنیتی شدید موسوم به «کریتا» است—اقدامی که با هدف ایجاد «عبرت» برای سایر زندانیان انجام می‌شود، در حالی که مدیریت خود را بی‌گناه جلوه داده و ماجرا را به‌عنوان درگیری داخلی معرفی می‌کند.
تثبیت الگوی سرکوب با عنوان «آرامش»:
این شیوه تنبیه، اکنون به ابزاری رایج در زندان‌های جمهوری آذربایجان تبدیل شده است. رؤسای زندان‌ها با بهره‌گیری از «راه‌های سیاه» به سرکوب زندانیان می‌پردازند و خدمات زندان نیز با چشم‌پوشی از این موارد، اصل «حفظ آرامش به هر قیمت» را مبنای عملکرد خود قرار داده است.
