حسین فاطمی، روزنامه نگار
اقدام باکو برای انسداد دالان لاچین طی ماه های گذشته عملا شرایط بغرنجی را برای ارمنستان به وجود آورده و در کنار آن به تنش ها در قفقاز هم دامن زده است تا جایی که روسیه هم روز سه شنبه از جمهوری آذربایجان درخواست کرد تا به انسداد گذرگاه لاچین پایان دهد.
مهر به نقل از شبکه تلویزیونی یورو نیوز گزارش داد که سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در جریان گفت وگوی تلفنی با جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان ضمن تاکید بر لزوم کاهش تنش در منطقه خواستار بازگشایی مسیرهای امدادرسانی بشردوستانه از جمله کریدور لاچین شد. با اینحال وزارت امور خارجه جمهوری آذربایجان اعلام کرد که در روزهای اخیر میزان قابل توجهی از تسلیحات، تجهیزات و پرسنل به منظور انجام عملیات نظامی جدید در مرزها مشاهده می‌شود.به ادعای این وزارتخانه، ایروان همچنین نسبت به ایجاد زیرساخت‌های نظامی در منطقه قره باغ کوهستانی که نیروهای حافظ صلح روسیه از سال ۲۰۲۰ در آنجا مستقر هستند، اقدام کرده است.
به باور ناظران این ادعاها تکراری از سوی جمهوری آذربایجان که هنوز هیچ سند و اداله محکم و مستدلی هم برای آن ارائه نکرده است عملا به بهانه های واهی در جهت تداوم انسداد دالان لاچین تبدیل شده است. آنگونه که محافل تحلیلی باور دارند باکو با هدایت آنکارا در تلاش است که با فشار به ایروان بر سر دالان لاچین، موافقت ارمنستان را برای تحمیل کریدور موهوم و جعلی زنگه روز را بگیرد. کریدوروی که به اذعان بسیاری عملا به قطع کاملا مرزهای ایران و ارمنستان منجر خواهد شد و در سوی دیگر این کشور (ارمنستان) را در یک حصر ژئوپلیتیک قرار خواهد داد.
به همین واسطه تنش‌های اخیر میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان با محوریت گذرگاه لاچین درگرفته است. چون کریدور لاچین تنها مسیری است که ارمنستان را به مرکز قره‌باغ کوهستانی متصل می‌کند. گروهی از اتباع جمهوری آذربایجان که خود را فعال محیط زیست می‌خواندند، ۱۲ دسامبر ۲۰۲۲ (۲۱ آذر ۱۴۰۱)، کریدرو لاچین را که نیروهای حافظ صلح روسیه در آن مستقر شده اند را مسدود کردند.
باکو مدعی شد که هدف مسدود کردن هیچ جاده‌ای نبوده و خودروها می‌توانند آزادانه در هر دو جهت حرکت کنند، اما ایروان آن را اقدامی تحریک آمیز از سوی باکو با هدف ایجاد یک فاجعه انسانی در منطقه ارمنی نشین قره باغ عنوان کرد. در پی ادامه دار شدن این اختلافات، ارمنستان چندی پیش به دیوان بین المللی دادگستری در شهر لاهه هلند شکایت کرد و این دیوان نیز به نفع ایروان رأی داد.
– تکذیب ایروان
در مقابل ادعاهای آذربایجان، وزارت دفاع ارمنستان در یک بیانیه مطبوعاتی به این موضوع واکنش نشان داد و هرگونه انباشت سلاح و نیرو در نزدیکی مرز و در قره باغ کوهستانی را تکذیب کرد. ارمنستان همچنین با «غیرواقعی خواندن» این اظهارات، آنها را محکوم کرد.
در همین حال وزارت امور خارجه ارمنستان شنبه جاری در بیانیه‌ای اعلام کرد، ایروان از سازمان ملل خواسته تا نشست فوق‌العاده شورای امنیت را برای گفت‌وگو درباره اوضاع انسانی قره‌باغ برگزار کند.ایسنا، به نقل از خبرگزاری تاس اعلام کرد که در این بیانیه، جمهوری ارمنستان ۱۱ اوت از شورای امنیت سازمان ملل خواست تا نشست فوق‌العاده‌ای را پیرامون وضعیت وخیم انسانی در قره‌باغ در نتیجه محاصره کامل اجباری غیرنظامیان در این منطقه برگزار کند.
مهر مارگاریان، نماینده دائم ارمنستان در سازمان ملل در نامه‌ای به رئیس شورای امنیت گفت، به خاطر محاصره کریدور لاچین کمبود کالاهای ضروری از جمله مواد غذایی، دارو و سوخت در قره‌باغ وجود دارد. دو تن از مخبرهای ویژه سازمان ملل و یکی از کارشناسان مستقل سازمان ملل روز دوشنبه از جمهوری آذربایجان خواستند تا فورا محاصره کریدور لاچین را رفع کند. آنها تاکید کردند که این مسدودیت باعث یک وضعیت فوق‌العاده انسانی در این منطقه مورد مناقشه شده است.
شورای امنیت سازمان ملل هم چهارشنبه (۲۵ مرداد- ۱۶ اگوست) در پاسخ به درخواست ارمنستان که گفته بود منطقه عمدتا ارمنی‌نشین قره‌باغ محاصره شده و ۱۲۰ هزار نفر با گرسنگی و «فاجعه انسانی تمام‌عیار» مواجه هستند، تشکیل جلسه اضطراری می‌دهد. علیرغم درخواست ایروان از شورای امنیت، کارشناسان مسائل قفقاز ضمن بیان اینکه شورای مذکور (امنیت) در حل بحران‌هایی مانند قره‌باغ منشأ اثر نبوده است، بر این گزاره نیز تاکید دارند، از آنجا که انگلیسی‌ها منابع نفت و گاز جمهوری آذربایجان را در اختیار دارند، اعمال نفوذ بسیاری هم دارند و مسائل انسان‌دوستانه و حل بحران‌ها قربانی مطامع انگلیسی‌هاست.
– بحران انسانی در لاچین
اهداف و منافع باکو از تداوم انسداد دالان لاچین رفته رفته یک فاجعه انسانی را در قره باغ رقم زده است. در این باره اخیرا پایگاه «دویچه وله» در گزارشی درباره بالا گرفتن مجدد مناقشه میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان بر سر منطقه قره باغ می‌نویسد: «فروشگاه‌ها در شهر استپاناکرت (خانکندی- مرکز قره‌باغ) هنوز باز هستند اما قفسه‌های فروشگاه از کالا خالی است. مواد غذایی، دارو، سوخت و کالاهای بهداشتی – در این پایتخت غیررسمی منطقه جدا افتاده قره‌باغ، منطقه‌ای که در سطح بین‌المللی به عنوان بخشی از خاک جمهوری آذربایجان به رسمیت شناخته شده، عملا کمبود هر نوع کالایی وجود دارد.»
در ادامه این گزارش آمده که، «این منطقه مورد مناقشه ساکنان اکثرا ارمنی دارد. کالاهای این منطقه تنها از یک مسیر دسترسی یعنی کریدور لاچین منتقل می‌شوند؛ این کریدور به ارمنستان منتهی می‌شود اما جمهوری آذربایجان در دسامبر ۲۰۲۲ این کریدور را مسدود و ارتباط آن منطقه با جهان خارج را قطع کرد.»
شبکه آلمانی گزارش داده که صلیب سرخ بین‌الملل و نیروهای روسی ناظر بر توافق آتش‌بس حاصل شده در مذاکرات سال ۲۰۲۰ بین ایروان و باکو، اخیرا بعد از مدتها توانستند محموله‌های کمکی را به قره‌باغ انتقال دهند. الهام علی اف، رئیس‌جمهوری آذربایجان ماه ژوئن گذشته بعد از یک مورد درگیری بین سربازان ارمنستان و جمهوری آذربایجان در مرز مشترک دو کشور، محاصره علیه قره‌باغ را تشدید کرده و ساکنان این منطقه را منزوی‌تر از قبل کرد.
