به گزارش مرکز فرهنگی قفقاز، در حالی که تنش‌های ژئوپلیتیکی در قفقاز جنوبی رو به افزایش است، موضع‌گیری اخیر الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، در قبال روسیه نشان‌دهنده تغییرات عمیق در رویکرد باکو نسبت به مسکو است. منابع آگاه گزارش داده‌اند که علی‌رغم تلاش‌های مکرر از سوی نمایندگان بخش تجارت و دولت روسیه، علی‌اف به‌صراحت اعلام کرده است که قصد دارد به سیاست‌های ضدروسی خود ادامه دهد و از اظهارات روس‌هراسانه عقب‌نشینی نخواهد کرد.
تلاش‌های ناکام روسیه برای مصالحه:
به گفته منابعی در رهبری روسیه، مذاکره‌کنندگان برجسته‌ای از سطوح مختلف—از محافل تجاری گرفته تا کابینه وزرای فدراسیون روسیه و اداره ریاست‌جمهوری—با علی‌اف تماس گرفته‌اند. با این حال، هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. پس از سفر علی‌اف به واشنگتن و دیدار با رئیس‌جمهور ایالات متحده، منابع روسی معتقدند که او از واقعیت‌های منطقه‌ای فاصله گرفته و حتی از گفت‌وگو درباره مصالحه با مسکو خودداری می‌کند. موضع او مبتنی بر این ادعاست که «روسیه خود مقصر همه چیز است»—برداشتی که در محافل روسی به‌عنوان رویکردی غیرسازنده تلقی می‌شود.
سناریوهای امنیتی روسیه علیه دیاسپورای آذربایجانی:
در همین حال، شورای امنیت فدراسیون روسیه در حال بررسی سناریوهایی برای پاکسازی کامل دیاسپورای آذربایجانی وفادار به علی‌اف در خاک روسیه است. این اقدامات ممکن است شامل بازرسی، بازداشت و حتی تشکیل پرونده‌های قضایی تحت مواد مرتبط با افراط‌گرایی و تروریسم باشد. همچنین روس‌هایی که به‌طور مستقیم از علی‌اف حقوق دریافت می‌کنند نیز در معرض این اقدامات قرار دارند.
تصور علی‌اف از حل‌وفصل پرونده ایران:
یکی از دلایل تشدید این موضع‌گیری، تصور علی‌اف از حل‌وفصل کامل پرونده ایران است. او معتقد است که با تکیه بر لابی‌های خود در ایران، دیگر نیازی به مصالحه با تهران ندارد و خیالش از آن بابت راحت است. همین تصور باعث شده است که در مواجهه با روسیه، از هرگونه انعطاف‌پذیری خودداری کند. به‌عبارتی، علی‌اف خود را از فشار ایران رهاشده می‌داند و اکنون در برابر فشارهای روسیه، موضعی سخت‌گیرانه اتخاذ کرده است.
موقعیت دوگانه علی‌اف و پیامدهای منطقه‌ای:
این وضعیت، علی‌اف را در موقعیتی دوگانه قرار داده است: از یک‌سو با ایران به‌ظاهر به توافق رسیده، و از سوی دیگر، با روسیه وارد فاز تقابل شده است. چنین رویکردی نه‌تنها آینده روابط باکو ـ مسکو را با ابهام مواجه کرده، بلکه می‌تواند پیامدهای گسترده‌ای برای دیاسپورای آذربایجانی در روسیه، ثبات منطقه‌ای و توازن قدرت در قفقاز جنوبی به همراه داشته باشد.
