Azərbaycan məhbus sayına görə regionun lider ölkələrindən biridir
Qafqazagency.ir xəbər verir ki, Prezident İlham Əliyevin amnistiya təşəbbüsü və təxminən 5 min nəfər məhbusun dərhal azadlığa buraxılacağı ilə bağlı xəbərlər Azərbaycanda məhbus sayının həddən artıq çox olması mövzusunu yenidən gündəmə gətirib.
Dünyada həbsxanalardakı vəziyyətlə bağlı müntəzəm statistik məlumatlar yayımlayan qlobal “World Prison Brief” portalının məlumatına görə, Azərbaycanda müvəqqəti təcridxanalarda saxlanılan şəxslər də daxil olmaqla ümumi dustaq sayı 27 min nəfərə yaxındır.
Bu isə əhalinin hər 100 000 nəfərinə 264 məhbus düşməsi deməkdir.
Bu göstəriciyə görə Azərbaycan Avropa Birliyinin orta göstəricisindən (110 nəfər) təxminən 2,5 dəfə yüksək səviyyədədir.
Avropa Birliyinə üzv ölkələrin bir çoxunda bu rəqəm daha aşağıdır. Məsələn, Finlandiyada hər 100 000 nəfərə 53, Danimarkada isə 70 məhbus düşür. Birlik daxilində ən yüksək göstərici Polşaya məxsusdur – 200 nəfər. Lakin bu da Azərbaycanın göstəricisindən təxminən 25 faiz azdır. Avropa Birliyinə üzv olmayan bəzi ölkələrdə isə vəziyyət daha da yaxşıdır: İslandiyada bu göstərici 36, Norveçdə isə 63 nəfərdir.
Ümumi əhaliyə nisbətdə məhbusların payı Avropa Birliyində 0,11 faiz olduğu halda, Azərbaycanda bu rəqəm 0,28 faizə çatır.
Cənubi Qafqaz regionunda ən yaxşı vəziyyət Ermənistandadır. Ümumi məhbus sayı təxminən 2 500 nəfər olan bu ölkədə əhalinin hər 100 000 nəfərinə düşən dustaq sayı 83 nəfər təşkil edir ki, bu da Azərbaycanın göstəricisindən 3,5 dəfə aşağıdır. Gürcüstanda isə bu göstərici Azərbaycanla demək olar ki, eynidir – 265 nəfər.
Ermənistanda məhbus sayının azalması xüsusilə hazırkı baş nazir Nikol Paşinyanın hakimiyyətə gəlişindən sonra həyata keçirilən məhkəmə-hüquq islahatları ilə əlaqələndirilir. Belə ki, 2018–2024-cü illər ərzində bu ölkədə məhbusların sayı 3,5 min nəfərdən 2,5 min nəfərə enib ki, bu da təxminən 30 faizlik azalma deməkdir.
Ermənistanın regionun digər iki ölkəsindən fərqləndirici cəhətlərindən biri də odur ki, burada narkotiklərlə bağlı cinayətlərə görə məhkum olunanlar ümumi dustaq sayında üstünlük təşkil etmir. Bu göstərici Azərbaycanda təxminən 45 faiz, Gürcüstanda 31 faiz olduğu halda, Ermənistanda 30 faizdən aşağıdır.
“World Prison Brief”in məlumatları onu da göstərir ki, Azərbaycanda məhbusların sayı həbsxanaların ümumi tutumunu üstələyir. Belə ki, dustaq sayı 27 minə yaxın olduğu halda, həbsxanaların tutumu təxminən 26 min nəfərdir və doluluq səviyyəsi 103 faizə çatır. Ermənistanda isə faktiki məhbus sayı həbsxana yerlərindən təxminən iki dəfə azdır və doluluq səviyyəsi 50 faiz ətrafındadır. Gürcüstanda da əhaliyə nisbətdə məhbus sayı Azərbaycana yaxın olsa da, həbsxanaların doluluq səviyyəsi daha aşağıdır – 87 faiz.
Regionda bu sahədə ən ağır vəziyyət Türkiyədə müşahidə olunur. Burada həbsxanalardakı doluluq səviyyəsi 133 faizdir, yəni məhbusların sayı mövcud yerlərdən 33 faiz çoxdur. Ümumilikdə, müvəqqəti təcridxanalarda saxlanılanlar da daxil olmaqla, Türkiyədə dustaq sayı 400 min nəfəri ötür və əhalinin hər 100 000 nəfərinə düşən məhbus sayı təxminən 500 nəfərdir.
Keçmiş SSRİ məkanında da Azərbaycan kimi siyasi məhbusların sayının yüksək olduğu ölkələrdən biri Belarusdur. Bu ölkədə əhalinin hər 100 000 nəfərinə 345 dustaq düşür.
Yeri gəlmişkən, Azərbaycanda həbsxanaların saxlanmasına Ümumi Daxili Məhsulun (ÜDM) təxminən 0,13 faizi qədər vəsait xərclənir. Avropa Birliyində isə bu göstərici 0,2 faizdən yüksəkdir. Mütləq rəqəmlərlə ifadə etdikdə, Avropa ölkələrində bir məhbusa düşən illik büdcə xərci Azərbaycanla müqayisədə ən azı 15 dəfə çoxdur.
